Nieopodal brzegów Wisły, w sercu Torunia, stoi dumnie od 1853 roku pomnik wielkiego astronoma – Mikołaja Kopernika. Pomnik ten, będący dziełem niemieckich rzeźbiarzy Christiana Friedricha Tiecka oraz Johanna Heinricha Stracka, został odlany w berlińskiej odlewni należącej do Heinricha Fischera. To drugi co do starszeństwa pomnik Kopernika na terenie Polski, ustępujący jedynie warszawskiemu odpowiednikowi.
Na pomniku widnieje postać Kopernika, z astrolabium w jednej dłoni i palcem drugiej ręki skierowanym ku niebu. Na samym cokole umieszczono złociste, łacińskie słowa: „Mikołaj Kopernik Torunianin. Ruszył Ziemię, wstrzymał Słońce i Niebo”. Autorem tych słów jest toruński profesor – Rudolf Brohm. Kolejnym szczegółem pomnika jest toga profesorska, którą odsłonięty na nim Kopernik ma na sobie, mimo że nigdy nie pokazywał się w takim stroju.
Po 150 latach od odsłonięcia (2003 rok) pomnik przeszedł gruntowną renowację. Odkryto wówczas, że Kopernik ma na nim wąsy, co można dostrzec jedynie z bliska. Ciekawostką jest też fakt, że przywrócono wtedy pierwotne elementy pomnika – kamienną studzienkę z brązową paszczą delfina i półkolistym rezerwuarem, które zostały usunięte w okresie międzywojennym.
Pomnik Mikołaja Kopernika jest teraz pod ochroną konserwatorską jako część historycznego układu urbanistycznego Starego i Nowego Miasta w Toruniu. 19 grudnia 2023 roku Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał go do rejestru zabytków na wniosek Gminy Miasta Toruń złożonego 24 kwietnia tego samego roku.
Jest to szczególnie znaczące, biorąc pod uwagę, że w 2023 roku obchodziliśmy 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Ten wybitny astronom, urodzony 19 lutego 1473 roku w Toruniu i zmarły przed 21 maja 1543 we Fromborku, poświęcił swoje życie dla nauki oraz służby swym królom z dynastii Jagiellonów. Studiował sztuki wyzwolone, prawo oraz medycynę, zdobywając doktorat z prawa kanonicznego.
Kopernik spędził większość swojego życia we Fromborku, pełniąc liczne funkcje administracyjne, m.in. jako generalny administrator biskupstwa warmińskiego czy kanclerz kapituły katedralnej. Jego największym osiągnięciem było jednak dzieło „De revolutionibus orbium coelestium”, w którym przedstawił założenia heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, burzące dotychczasowy obraz świata, w którym to Ziemia była jego centrum. Dzięki temu odkryciu Kopernik przepisał historię nauki, wprowadzając rewolucję nazwaną później przewrotem kopernikańskim.